Boek Paul van de Water over gewelddadige collaborateurs

Boek Paul van de Water over gewelddadige collaborateurs

22 april 2020 00:00

Door Marcel Beijer

FILMWIJK – "In extreme situaties zijn sommige mensen tot extreme dingen in staat. De elf verhalen in mijn boek gaan over collaborateurs die overgingen tot zeer gewelddadige acties. Hoe kunnen mensen zo ontaarden? Met ideologie had dat meestal weinig te maken. Eerder met het verkrijgen van een betere maatschappelijke positie via het nationaal-socialisme."

Paul van de Water uit Filmwijk presenteerde begin april zijn boek 'In dienst van de nazi's'. Hij onderzocht veertig tot vijftig personen voor het proefschrift waarop hij volgend jaar hoopt te promoveren. Daarvan kwamen elf portretten in het boek terecht. Het vormt een beeld van gewone mensen die tot extreem geweld overgaan. "Het gaat om mensen die voor de oorlog onopvallende figuren waren. Als je een stempel op ze zou willen drukken, kun je hooguit zeggen dat ze nogal opportunistisch waren, weinig empathisch en vaak ook een ellendige jeugd achter de rug hadden."

In het boek worden de elf collaborateurs geportretteerd. "Er zit één dubbelverhaal bij van twee vrouwen die elkaar leerden kennen als bewaker bij kamp Vught en later als vriendinnen samen naar Auschwitz gingen om daar als bewaker te gaan werken. Na de oorlog werden het ook nog schoonzussen."

Fascinerend boek

Een romantisch leesboek is het niet, erkent Van de Water. "Daar heb ik het ook niet voor geschreven. Het is wel een fascinerend boek, ook psychologisch. Ik probeer te verklaren waarom de mensen in dit boek excessief geweld pleegden."

Met de meeste van de veertig á vijftig collaborateurs die Van de Water onderzocht liep het niet goed af. "Een aantal wist te ontsnappen, anderen werden terechtgesteld. De meesten kregen een levenslange gevangenisstraf en later ook gratie. Slechts een paar slaagden er in om een goede maatschappelijke carrière op te bouwen."

Van de Water, die al met pensioen is, hoopt volgend jaar te promoveren op zijn onderzoek. "Het heeft me altijd geboeid waaróm mensen zo gewelddadig kunnen worden. Door mijn studie zie ik ook paralellen in onze huidige samenleving, bijvoorbeeld met de radiscalisering van moslimjongeren en daar dan de reactie weer op uit de samenleving."

In dienst van de nazi's

Omniboek ISBN : 9789401916097

boek 25,00 euro, e-book 9,99 euro

Paul van de Water: "Met de meeste gewelddadige collaborateurs liep het niet goed af" (Foto: Studio Rotgans/Rinus Lettinck)